เที่ยวสวนผลไม้ อัศจรรย์ตะวันออก
ช่วงนี้บรรดาสวนผลไม้ในจังหวัดระยอง จันทบุรี และตราด กำลังคึกคักด้วยผลผลิตแห่งฤดูกาลอย่างทุเรียน เงาะ มังคุด ลองกอง ลางสาด ฯลฯ ทำให้ชาวสวนหลายแห่งเปิดสวนให้นักท่องเที่ยวได้ช้อปและชิมกันแบบ ‘บุฟเฟ่ต์’ แต่นอกจากช้อปและชิมแล้ว หากผู้มาเยือนยังได้เข้าไปสัมผัสชีวิตชาวสวน และสนับสนุนการท่องเที่ยววิถีชุมชนในเชิงอนุรักษ์ไปดวย ก็ยิ่งจะมีคุณค่าไม่น้อย
Words: Piyalak Nakayodhin
Photos: Piyalak Nakayodhin & Teata
ชุมชนระยอง
ตอนต้นของแม่น้ำประแส แม่น้ำสายสำคัญของจังหวัดระยอง มีชุมชนเก่าแก่ตั้งอยู่ คือ ชุมชนกระแสบน อำเภอแกลง อันอุดมด้วยทรัพยากรสัตว์น้ำ รวมถึงเป็นที่อยู่อาศัยของลั้ง (หรือตะกอง) กิ้งก่ายักษ์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ความที่ลั้งหากินในพื้นที่ซึ่งมีแหล่งน้ำสมบูรณ์ จึงเป็นตัวบ่งชี้ความสมบูรณ์ของพื้นที่ด้วย ครั้นลั้งมีจำนวนลดลงจากปัญหาบุกรุกทำลายป่า คนในชุมชนจึงร่วมกันผดุงระบบนิเวศดั้งเดิมกลับมา โดยใช้การท่องเที่ยวิถีชุมชนนำทางไปสู่การอนุรักษ์ธรรมชาติในพื้นที่
กิจกรรมท่องเที่ยวชุมชนกระแสบน จะเน้นการนั่งเรือล่องแม่น้ำประแส สอดส่องมองหาลั้งและนั่งซาเล้งลัดเลาะผ่านชุมชน สวนยางพารา สวนผลไม้ต่างๆ ก่อนแวะชิมผลไม้ที่สวนมังคุดของลุงจริต นามสนิท แหล่งผลิตมังคุดคุณภาพดี ซึ่งที่นี่ใครอยากชิมมังคุดก็ถือตะกร้อไปสอยกินทีละลูกๆ ได้เลย ซึ่งตามปกติชาวสวนจะเก็บมังคุมมาคัดผลสีเขียวๆ ส่งขาย แต่สำหรับนักท่องเที่ยวสามารถเลือกสอยลูกสีเข้มๆ แกะกินสดๆ ได้ทันที
จากนั้นขบวนชวนชิมผลไม้ในสวนก็มาถึงชุมชนบ้านจำรุง ตำบลเนินฆ้อ อำเภอแกลง ซึ่งมีจุดเด่นอยู่ที่ศูนย์การเรียนรู้ของชุมชนเป็น “มหาวิทยาลัยบ้านนอก” ให้ศึกษาดูงานด้านวิถีชาวสวนผลไม้ จากมหาวิทยาลัยบ้านนอกนี้เข้าไปในชุมชนสวนผลไม้ จะสัมผัสได้ถึงพื้นที่ชนบทอันร่มรื่น สงบงาม เมื่อเข้าไปในสวนทุเรียนแล้ว ทุกคนก็จะได้สนุกกับการชิมทุเรียนชะนีที่หากินไม่ง่ายนักเพราะเดี๋ยวนี้ชาวสวนนิยมปลูกทุกเรียนหมอนทองกันมากกว่า
นอกจากนั้น กิจกรรมบุฟเฟ่ต์ผลไม้ยังเคลื่อนผ่านสวนลองกอง มังคุด และเงาะด้วย โดยสวนที่นี่จัดบุฟเฟ่ต์ผลไม้ในแบบที่ให้แจ้งก่อนว่าชอบกินผลไม้อะไร รสชาติแบบไหน แล้วจัดให้ตามงบประมาณ เนื่องจากการจัดบุฟเฟ่ต์ หากจัดเตรียมครอบคลุมทุกความต้องการ จะทำให้กลายเป็นความสิ้นเปลืองเหลือทิ้งได้ นี่จึงเป็นอีกด้านของการเรียนรู้วิถีชาวสวนผลไม้ในแง่ที่ว่า ทำอย่างไรให้ผลไม้รสชาติดี มีคุณภาพ และคุ้มค่า คุ้มราคา โดยได้รับประโยชน์ทั้งชาวสวนและผู้ชมสวน
ชุมชนจันทบุรี
จังหวัดจันทบุรีขึ้นชื่อเรื่องผลไม้สดอร่อยมากมายอยู่แล้ว สำหรับชุมชนต้นแบบที่เกิดจากเกษตรกรกลุ่มรัฐไทย 9 สวนในชุมชนปัถวี อำเภอมะขามนี้ ก็เช่นเดียวกัน ทำสวนผลไม้หลากชนิดโดยแต่เดิมเคยทำเกษตรกรรมใช้สารเคมีและยาฆ่าแมลงเป็นหลักจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ภายหลังจึงเริ่มต้นวิถีเกษตรอินทรีย์ พลิกผืนดินและสิ่งแวดล้อมเป็นสวนผลไม้ปลอดสารเคมีและยังต่อยอดไปสู่การอนุรักษ์แมลงมีปีกตัวจิ๋ว “ผึ้งชันโรง” ซึ่งนอกจากให้น้ำผึ้งที่มีคุณค่าแล้ว ก็ยังช่วยผสมเกสรให้พืชพันธุ์ต่างๆ ด้วย
กิจกรรมเที่ยวสวนของชุมชนปัถวีเริ่มที่การนั่งรถสามล้อเครื่องเที่ยวไปในชุมชนสวนผลไม้ปลอดสารพิษพร้อมเรียนรู้การทำสวนผลไม้โดยอาศัยผึ้งชันโรงเป็นตัวผสมเกสร ทำให้เห็นถึงวิถีพอเพียงและการอยู่ร่วมกันระหว่างผึ้งกับชาวสวน ได้เข้าไปชิมและซื้อผลไม้ปลอดสารเคมี อาทิ ทุเรียน มังคุด เงาะ โดยตรงจากแหล่งผลิต รวมถึงน้ำผึ้งชันโรงและผลิตภัณฑ์แปรรูปอื่นๆ นับเป็นการสนับสนุนโครงการเกษตรอินทรีย์และอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในชุมชนไปในตัว
ชุมชนตราด
มาถึงตราด เมืองฝนแปดแดดสี่ เป็นอีกหนึ่งแหล่งท่องเที่ยวทางทะเลฝั่งตะวันออก ซึ่งมีสภาพพื้นที่ราบบริเวณภูเขาและลุ่มแม่น้ำอุดมสมบูรณ์ ทำให้การทำสวนผลไม้ ยางพารา และนาข้าว ได้ผลดี สวนผลไม้ที่เชิญชวนให้ “อร่อยทุกไร่ ชิมไปทุกสวน” ของจังหวัดนี้ จึงมีอยู่หลายแห่ง เช่น สวนผลอำไพ อำเภอสมิง สวนเกษตรอินทรีย์ที่เปิดให้ชมและชิมบุฟเฟ่ต์ผลไม้จากเงาะ ทุเรียน มังคุด ลองกอง และสับปะรดตราดสีทอง ที่กินได้ทั้งแกนสับปะรดและออกผลให้รับประทานตลอดปี สวนสละสมโภชน์ อำเภอเมืองตราด ขึ้นชื่อสละพันธุ์สุมาลี รสชาติหอมหวาน สวนคุณปู่ และสวนวิโรจน์ อำเภอเกาะช้าง เด่นด้วยทุเรียนชะนีเกาะช้าง เนื้อเหนียวนุ่ม มีสารไอโอดีนและวิตามินอีสูง เนื่องจากดินของเกาะช้างมีแร่ธาตุจากดินภูเขาไฟและไอทะเล
เรียกได้ว่ามาเที่ยวสวนผลไม้ 3 จังหวัตะวันออกได้ครบทั้งความเพลิดเพลินในวิถีชุมชน ความอิ่มหนำสำราญกับผลไม้เมืองร้อน และความสนุกจากการท่องเที่ยวแบบยั่งยืนกันเลยทีเดียว
Travellers’ Guide
How to visit: กลุ่มวิสาหกิจชุมชนท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์กระแสบน โทร. 092 797 3264, มหาวิทยาลัยบ้านนอก ชุมชนบ้านจำรุง โทร. 086 145 6234, ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจชุมชนปัถวี โทร. 081 762 2702
More info: สมาคมไทยท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และผจญภัย www.teata.or.th, อพท. www.dasta.or.th
Here Comes Fruit
Feast of the East
It’s time again for the annual season of tropical fruits. Thailand’s eastern provinces of Rayong, Chanthaburi and Trat are alive with fruit galore such as durians, rambutans, mangosteens and long gong. Some orchards organise fruit buffets and farm tours.
Rayong
Community-based tourism has become active along the Pra Sae River which is flanked by small villages, rubber plantations and orchards. Visitors can pick and taste fresh mangosteens at the orchard of Charit Namsanit and continue to Ban Chamrung community in Klaeng District where several orchards are located. A variety of durians are available at the orchards.
It is recommended that visitors inform orchard owners in advance on the kinds of fruit they prefer. The owners are happy to prepare specific fruits to serve you.
Chanthaburi
Tropical fruits in Chantaburi are recognised for their outstanding taste. An agri group, known as Rath Thai, is an assembly of 9 organic orchards in Pathavee community, Makham district. Rath Thai farmers have rejected chemicals and adopted organic farming including the conservation of stingless bees which, besides storing aromatic honey, play a role in plant breeding.
A tour of orchards in Pathavee community offers a first-hand experience on organic framing and beekeeping. You can definitely taste organic fruits such as durians, mangosteens and rambutans at the orchards.
Trat
A beach town on Thailand’s east coast, Trat is rich with mountains and rivers which enable the cultivation of fruits, rubber and paddy. Several organic orchards are open for all-you-can-eat fruits. One of Trat’s signature fruits is the year-round “gold pineapple”. Salak (Salacca zalacca) is also grown in this province while a few orchards in Koh Chang are best for chanee durian thanks to the island’s mineral-rich soil.
Travellers’ Guide
How to visit: Krasaebon Ecotourism Group, tel. 092 797 3264; Ban Nok University, Chamrung community, tel. 086 145 6234; Pathavee Learning Centre, tel. 081 762 2702
More info: Thai Ecotourism and Adventure Travel Association, www.teata.or.th, www.dasta.or.th
东部奇妙的果园之旅
最近，泰国罗勇、尖竹汶、达叻等东部城市的水果已进入成熟季节，许多果园将开放，开展畅吃和购买水果活动，除外，游客还能体验到农民的生活方式和支持社区生态旅游。
罗勇
以巴赛河为基础的社区旅游，已成为该地区的旅游趋势，社区旅游活动可乘船游玩巴赛河，或乘当地三轮车去各个果园，如到乍李叔叔的山竹果园去亲自摘山竹来品尝，随后继续到赞隆村社区乡村大学果园，这里作为果园种植学习中心，游客可畅吃各种水果如山竹、红毛丹等，尤其是还能品尝到罕见的青尼榴莲。
尖竹汶
尖竹汶府的水果因其出众的口味而闻名，巴塔威社区内拉泰农人团体的9个有机果园以有机农业方式种植水果，且还进行无刺蜂的保护，无刺蜂不但产出优质蜂蜜，还有助于各种植物授粉。
巴塔威社区果园观光活动，开始乘三轮车到社区的有机果园，学习有机果园种植，品尝及购买有机水果和无刺蜂的蜂蜜等产品。
达叻
泰国东海岸的一座海滨城市，山区平原和肥沃的河流流域地理特征，使这里适合种植水果、橡胶和水稻，于是达叻拥有众多果园，例如提供畅吃榴莲和达叻金凤梨等水果的安派果园、颂蓬蛇皮果园、爷爷果园和提供青尼榴莲的威隆果园。
东部果园之旅完全让旅客尽享社区生活方式，饱尝热带水果和感受可持续旅游的乐趣。
旅游指南
参观咨询：巴赛河生态旅游社区企业电话： 092 797 3264，赞隆村社区乡村大学电话： 086 145 6234，巴塔威社区经济学习
中心电话： 081 762 2702。
详情：泰国生态及探险旅游协会www.teata.or.th，指定区域可持续旅游管理局 www.dasta.or.th。